Kierowca niezdolny do jazdy w trasie – poradnik

Redakcja Odpadytransport.pl

Każdy przewoźnik stara się unikać sytuacji awaryjnych. Mimo to nawet najlepiej zaplanowany transport może zostać przerwany przez zdarzenie losowe. Gdy kierowca staje się niezdolny do jazdy w trasie z powodów zdrowotnych lub po wypadku, liczy się szybka i właściwa reakcja. Poniżej opisujemy, jak zabezpieczyć ładunek i dokumenty przewozowe, udokumentować zdarzenie oraz kogo natychmiast powiadomić. Co więcej, omawiamy możliwe scenariusze dalszego postępowania – od organizacji kierowcy zastępczego po przeładunek – aby ograniczyć ryzyko opóźnień i strat.

Zapewnienie bezpieczeństwa i zabezpieczenie ładunku

Pierwsze działania na miejscu

W pierwszej kolejności zadbaj o bezpieczeństwo kierowcy i innych uczestników ruchu. Jeśli kierowca zasłabł lub uległ wypadkowi, powinien natychmiast wezwać pomoc lub poprosić o nią świadków zdarzenia. Równocześnie musi zabezpieczyć miejsce – włączyć światła awaryjne i ustawić trójkąt ostrzegawczy zgodnie z przepisami danego kraju. To na kierowcy spoczywa obowiązek wykonania tych czynności, o ile to możliwe, a pracodawca powinien zapewnić wsparcie organizacyjne i podjąć dalsze działania.

Jeżeli stan kierowcy wymaga interwencji medycznej, priorytetem pozostaje jego zdrowie i bezpieczeństwo. Z tego powodu działaj szybko, ale zgodnie z procedurami. Następnie skup się na pojeździe i ładunku.

Zabezpieczenie pojazdu i towaru

Kierowca powinien unieruchomić pojazd, zaciągnąć hamulec i wyłączyć silnik. Jeżeli to możliwe, zjechać zestawem na pobocze albo na parking. Bardzo ważne jest właściwe miejsce postoju – bezpieczna lokalizacja znacząco zmniejsza ryzyko kradzieży ładunku i jego uszkodzeń. Jeśli towar jest częściowo załadowany lub doszło do uszkodzenia opakowań, wymagane jest dodatkowe zabezpieczenie. Należy użyć pasów, plandeki i przekładek, aby zapobiec przemieszczaniu się ładunku oraz ograniczyć wpływ czynników zewnętrznych.

Drzwi ładowni należy zamknąć na zamek, a klucze zachować przy sobie. To prosta, a skuteczna forma ochrony przed kradzieżą do czasu wznowienia przewozu. Sytuację trzeba monitorować i na bieżąco reagować na zmiany.

Zabezpieczenie dokumentów przewozowych i formalności

Dokumenty do kontynuacji przewozu

Równolegle należy zadbać o dokumenty przewozowe. List przewozowy (CMR) oraz pozostałe dokumenty transportowe muszą pozostać zabezpieczone i dostępne dla osoby, która przejmie pojazd lub ładunek. W sytuacji, gdy kierowca opuszcza kabinę – na przykład zostaje zabrany do szpitala – dokumenty powinny pozostać w pojeździe lub być przekazane zaufanej osobie z obsługi transportu. Brak dokumentacji utrudnia kontynuację przewozu, może skutkować odmową przyjęcia ładunku przez odbiorcę oraz problemami z likwidacją szkody u ubezpieczyciela.

Udokumentowanie zdarzenia

Każde zdarzenie przerywające jazdę należy udokumentować. Spisz datę, miejsce, przebieg sytuacji oraz podjęte działania. Jeśli doszło do wypadku przy pracy, na przykład urazu kierowcy podczas załadunku, pracodawca sporządza protokół w ciągu 14 dni. Jeśli zdarzenie było poważne, czyli wypadek ciężki lub śmiertelny, zgłoś je niezwłocznie do Państwowej Inspekcji Pracy oraz prokuratury. W przypadku mniejszych incydentów wystarczy notatka służbowa i adnotacja o przestoju w dokumentach przewozowych, na przykład na liście CMR. Dodatkowo wykonaj zdjęcia miejsca zdarzenia i ładunku. Taka dokumentacja przyda się zleceniodawcy lub ubezpieczycielowi.

Powiadomienie zleceniodawcy i służb – kogo i kiedy informować

Kontakt ze zleceniodawcą

Gdy opanujesz sytuację na miejscu, natychmiast powiadom zleceniodawcę transportu. Skontaktuj się ze spedytorem lub klientem i przekaż informację o zdarzeniu oraz konsekwencjach. Taka przejrzystość buduje zaufanie. Ponadto umożliwia szybkie podjęcie wspólnych kroków zaradczych.

Przekaż konkrety: lokalizację pojazdu, stan ładunku i potrzebny rodzaj wsparcia, na przykład podstawienie innego pojazdu. Zleceniodawca może zmienić harmonogram rozładunku u odbiorcy lub zaproponować własne rozwiązania awaryjne. Dzięki temu ograniczysz skutki opóźnienia.

Służby, ubezpieczyciel i ADR

Jeżeli doszło do wypadku drogowego, wezwij policję, zwłaszcza gdy są poszkodowani lub wystąpiły znaczne szkody. Funkcjonariusze sporządzą notatkę, która posłuży w postępowaniu wyjaśniającym. Jeśli karetka odwiozła kierowcę, poinformuj policję o pozostawionym pojeździe i ładunku, aby służby mogły je chronić do czasu przybycia przedstawiciela firmy. Dodatkowo zgłoś zdarzenie do ubezpieczyciela OC przewoźnika lub cargo. Wczesne zgłoszenie ułatwia likwidację szkody i może uruchomić pomoc w ramach polisy, na przykład holowanie lub wsparcie w zabezpieczeniu mienia.

W przewozach ADR stosuj dodatkowe procedury bezpieczeństwa przewidziane przepisami. Jeśli doszło do rozszczelnienia opakowań, zawiadom odpowiednie służby chemiczne. Zasada jest jedna: poinformuj wszystkie zainteresowane strony, zanim dowiedzą się o problemie w sposób niekontrolowany.

Organizacja dalszego transportu: kierowca zastępczy, przejęcie pojazdu lub przeładunek

Wysłanie kierowcy zastępczego

Gdy kierowca nie może kontynuować jazdy, zorganizuj dalszy przewóz innymi środkami. Najprostsze rozwiązanie to wysłanie na miejsce kierowcy zastępczego. Osoba przejmująca ciągnik musi mieć wymagane kwalifikacje, ważną kartę kierowcy i pełną gotowość do drogi. W praktyce dojazd odbywa się służbowym samochodem lub taksówką. Jeśli incydent zdarzył się za granicą, rozważ przelot samolotem i lokalny transport.

Nowy kierowca powinien zabrać niezbędne dokumenty, w tym upoważnienie do prowadzenia pojazdu, kartę kierowcy do tachografu i ewentualną wizę. Po przyjeździe przejmuje pojazd oraz ładunek i kontynuuje trasę zgodnie z instrukcjami zleceniodawcy. Pamiętaj o przepisach czasu pracy. Dojazd do pojazdu jest traktowany jako inna praca, więc nie wpływa na dostępny czas jazdy kierowcy. Z tego powodu ten wariant zwykle okazuje się najbezpieczniejszy.

Przeładunek, drugi pojazd i podmiana ciągnika

Inne rozwiązanie to przejęcie ładunku przez inny pojazd. Jeśli dysponujesz wolnym zestawem lub możesz wynająć lokalnego podwykonawcę, rozważ przeładunek na ciężarówkę zastępczą. Stosuj ten scenariusz zwłaszcza wtedy, gdy pierwotny pojazd uległ uszkodzeniu albo oczekiwanie na kierowcę byłoby zbyt długie. Przeładunek przeprowadź na strzeżonym parkingu lub w pobliskim magazynie, najlepiej z użyciem wózka widłowego lub dźwigu, aby nie uszkodzić towaru.

Uzyskaj zgodę zleceniodawcy, zwłaszcza gdy umowa wyklucza podzlecanie. W praktyce zamawiający zwykle ją wydają, ponieważ ratujesz termin dostawy. Po przeładunku nowy kierowca lub przewoźnik przejmuje dokumenty i kontynuuje przewóz. Sporządź protokół przeładunku i odnotuj stan ładunku oraz ewentualne uszkodzenia. Alternatywą bywa podmiana ciągnika siodłowego. Jeżeli kierowca jest niezdolny do pracy lub awarii uległ ciągnik, a naczepa z towarem jest sprawna, podstaw nowy ciągnik i jedź dalej tą samą naczepą. To szybkie rozwiązanie niskiego ryzyka.

Ograniczanie opóźnień i strat przy unieruchomieniu pojazdu

Szybka reakcja i komunikacja

Każde nieplanowane zatrzymanie to ryzyko opóźnień i kosztów. Dlatego minimalizuj straty dzięki szybkim decyzjom i gotowym procedurom. Czas reakcji ma ogromne znaczenie. Im szybciej firma dowie się o problemie i uruchomi plan awaryjny, tym krótsza przerwa w przewozie. Warto zawczasu przygotować wewnętrzny scenariusz działania: listę kontaktów do kierowców rezerwowych, firm holowniczych i lokalnych partnerów. Dzięki temu zareagujesz automatycznie zamiast improwizować.

Utrzymuj stały kontakt ze zleceniodawcą i odbiorcą ładunku. Informuj ich na bieżąco o postępach i przewidywanym czasie wznowienia przewozu. Dzięki temu mogą przesunąć okno rozładunku i ograniczyć własne straty. Mimo to nie obiecuj nierealnych terminów – stawiaj na rzetelne dane.

Ochrona ładunku i miejsca postoju

Ograniczanie strat to także zapobieganie szkodom. Dbaj o bezpieczeństwo towaru. Włącz agregat chłodniczy dla ładunków wymagających temperatury kontrolowanej. Sprawdzaj zabezpieczenia przy dłuższym postoju i nie dopuszczaj osób postronnych do miejsca zdarzenia. Jeżeli pojazd stoi długo, zorganizuj nadzór. Poproś lokalną policję o częstsze patrole lub wynajmij ochronę, zwłaszcza w przypadku cennych ładunków.

Równocześnie przygotuj się na koszty: kary umowne za opóźnienie, dodatkowy fracht za pojazd zastępczy i opłaty za postój. Część wydatków da się ograniczyć negocjacjami. Ustal nowy termin dostawy bez naliczania kar umownych albo uruchom odpowiednie ubezpieczenia.

Koszty, ubezpieczenia i dowody

Nowoczesne polisy OCP często pokrywają koszty przeładunku lub wysłania kierowcy zastępczego w zdarzeniach losowych. Sprawdź warunki ubezpieczenia firmy, aby wiedzieć, na jakie wsparcie możesz liczyć. Jeżeli posiadasz dokumentację medyczną potwierdzającą nagłe pogorszenie stanu zdrowia kierowcy, łatwiej unikniesz roszczeń za opóźnienie. Ubezpieczyciel lub kontrahent z większym zrozumieniem podejdzie do sprawy, gdy zobaczy dowód na to, że przyczyną był nagły uszczerbek na zdrowiu poza kontrolą przewoźnika. Ostatecznie każda godzina przestoju to potencjalne straty, więc celem pozostaje jak najszybszy powrót ładunku na trasę przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa.

Aspekty prawne i ubezpieczeniowe w Europie

Odpowiedzialność przewoźnika w świetle CMR

Z punktu widzenia prawa przewozowego przewoźnik odpowiada za towar od przyjęcia aż do wydania odbiorcy. W transporcie międzynarodowym stosuje się Konwencję CMR. Artykuł 17 ust. 1 przewiduje odpowiedzialność za zaginięcie, uszkodzenie oraz opóźnienie w dostawie. Ma ona charakter obiektywny, czyli niezależny od winy. Jednak art. 17 ust. 2 wprowadza wyłączenia. Przewoźnik nie odpowiada, gdy szkoda wynikła z działania uprawnionego do towaru, z właściwości samego towaru albo z okoliczności, których nie mógł uniknąć. Nagłe problemy zdrowotne kierowcy mogą stanowić taką okoliczność zewnętrzną i nieprzewidywalną przyczynę zdarzenia.

W praktyce przewoźnik musi udowodnić zdarzenie, na przykład zawał, omdlenie lub uraz kierowcy. Pomaga pełna dokumentacja. Gdy kierowca miał aktualne badania, nie był pod wpływem alkoholu i nie cierpiał na poważne choroby, nagłe zasłabnięcie traktuje się jako zdarzenie losowe poza kontrolą przewoźnika. Innymi słowy, nie można obwiniać przewoźnika za skutki takiego zdarzenia. Potwierdza to wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który uznał zasłabnięcie zdrowego kierowcy za okoliczność wyłączającą winę firmy transportowej.

Wypadek przy pracy i prawa pracownika

W prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych uraz lub poważna choroba podczas wykonywania obowiązków stanowi wypadek przy pracy. W Europie stosuje się zbliżone zasady zgłaszania i dokumentowania takich wypadków. Pracodawca sporządza protokół, a pracownik korzysta ze świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Jeżeli kierowca posiada zwolnienie lekarskie, ma prawo do jak najszybszego powrotu do domu na leczenie, a pracodawca powinien mu to umożliwić. Nie wolno zmuszać chorego kierowcy do dalszej pracy. Trzeba zdjąć go z trasy i zapewnić zastępstwo.

Polisa OCP, dowody i miejsce postoju

Każdą szkodę zgłoś zgodnie z wymogami polisy OCP przewoźnika. Ubezpieczyciel może wymagać dowodów, na przykład raportu medycznego potwierdzającego nagłą chorobę kierowcy. Dostarczenie takich dokumentów zwiększa szanse na pokrycie szkód. Samo pogorszenie stanu zdrowia nie stanowi szkody. Odpowiedzialność ubezpieczyciela pojawia się dopiero wtedy, gdy z tego powodu doszło do szkody w ładunku lub do opóźnienia, którego nie dało się uniknąć.

W ocenie zdarzenia firmy ubezpieczeniowe biorą pod uwagę miejsce postoju pojazdu. Pozostawienie ciężarówki w losowej lokalizacji może zakończyć się odmową wypłaty za kradzież. Jednak jeżeli udokumentujesz, że zatrzymanie w niestrzeżonym miejscu wymusił nagły atak choroby, ubezpieczyciel powinien uznać roszczenie.

Specjalne przypadki: ładunki typu „FIX”

Komunikacja i plan B

Ładunki typu FIX mają sztywny termin dostawy. Każde opóźnienie grozi karami umownymi albo zatrzymaniem linii produkcyjnej. Gdy kierowca obsługujący taki ładunek traci zdolność do jazdy, działasz pod jeszcze większą presją czasu. Priorytetem jest natychmiastowe poinformowanie zleceniodawcy i ustalenie planu awaryjnego. Warto też powiadomić odbiorcę o możliwym opóźnieniu – być może uda się przesunąć okno rozładunku lub zorganizować awaryjny odbiór o innej porze.

Działania natychmiastowe i niestandardowe

Przewoźnik powinien bezzwłocznie wdrożyć rozwiązania tymczasowe. Jeśli to możliwe, drugi kierowca wchodzi na pokład, na przykład w załodze dwuosobowej, albo wysyłasz kierowcę zastępczego w trybie pilnym. Dla takich zleceń warto mieć plan B. Dodatkowy kierowca może pozostawać w gotowości, a sprawdzony lokalny przewoźnik w pobliżu trasy pozostaje przygotowany do przejęcia ładunku. W skrajnych sytuacjach rozważ bardziej niestandardowe działania. Można zorganizować pilota pojazdu lub, w niektórych krajach, eskortę dla pojazdu zastępczego, o ile przepisy i charakter ładunku na to pozwalają.

Jeśli ładunek jest niewielki, a termin absolutnie nieprzekraczalny, przeładuj kluczową część do szybszego pojazdu, na przykład busa. Ponadto skontaktuj się z ubezpieczycielem. Niektórzy oferują assistance obejmujące organizację pojazdu zastępczego lub transportu lotniczego, jeśli jest to ekonomicznie uzasadnione.

Przygotowanie przed startem

Najlepsze efekty daje przygotowanie przed rozpoczęciem przewozu. Wprowadź dodatkową kontrolę stanu zdrowia kierowcy przy ładunkach krytycznych czasowo. Zaplanuj też częstsze postoje kontrolne. Mimo środków zapobiegawczych sytuacje losowe wciąż się zdarzają. Dzięki błyskawicznej reakcji bywa, że dostarczysz ładunek niemal o czasie lub z minimalnym opóźnieniem. Nawet jeśli termin nie zostanie dotrzymany, profesjonalne działanie często skłania zleceniodawcę do rezygnacji z kar lub ograniczenia roszczeń. Kluczowe pozostaje rzetelne udokumentowanie przyczyn przestoju, na przykład raportem lekarskim i notatką policji. W ten sposób wykażesz należytą staranność i brak możliwości uniknięcia zdarzenia.

Podsumowanie

Sytuacja, w której kierowca podczas jazdy staje się niezdolny do prowadzenia, to poważne wyzwanie logistyczne i organizacyjne. Kluczem do ograniczenia strat jest szybkie zabezpieczenie kierowcy, ładunku i pojazdu, a także przejrzysta komunikacja ze zleceniodawcą. Równie ważne są sprawnie wdrożony plan awaryjny oraz właściwa dokumentacja. Dzięki przygotowaniu – procedurom kryzysowym i ubezpieczeniom – możesz zminimalizować opóźnienie i chronić towar przed uszkodzeniem czy kradzieżą. Taka postawa pozwala utrzymać dobrą reputację przewoźnika. W efekcie zarówno zleceniodawca, jak i przewoźnik wychodzą z trudnej sytuacji z możliwie najmniejszymi stratami.

Eksperci z OdpadyTransport.pl już od ponad dekady z powodzeniem pomagają firmom w zakresie organizacji przewozu odpadów i pozwoleń na transport odpadów. Jeśli masz jakiekolwiek pytania – skontaktuj się z nami!

Glosariusz pojęć

• Awaria w trasie – Nagłe zdarzenie uniemożliwiające dalszą jazdę, np. usterka pojazdu, uraz kierowcy lub wypadek drogowy.
• Zdarzenie losowe – Niespodziewana i niezależna od przewoźnika sytuacja (np. zasłabnięcie), która może wyłączyć odpowiedzialność na gruncie CMR.
• Zabezpieczenie miejsca zdarzenia – Obowiązkowe czynności, takie jak ustawienie trójkąta, włączenie świateł awaryjnych i oznaczenie pojazdu.
• Trójkąt ostrzegawczy – Element obowiązkowego wyposażenia, służący do oznaczenia unieruchomionego pojazdu zgodnie z lokalnymi przepisami.
• CMR (list przewozowy) – Międzynarodowy dokument potwierdzający przyjęcie towaru i regulujący odpowiedzialność przewoźnika od załadunku do rozładunku.
• ADR – Zbiór przepisów dotyczących przewozu towarów niebezpiecznych, obejmujący m.in. procedury postępowania w razie uszkodzenia opakowań.
• OCP przewoźnika – Polisa OC przewoźnika, która może pokrywać koszty szkód w ładunku, przeładunku lub działań awaryjnych.
• Dokumentacja zdarzenia – Notatki, zdjęcia, dane lokalizacyjne i opis przebiegu incydentu, które potwierdzają, co wydarzyło się w trasie.
• Przestój – Czas unieruchomienia pojazdu, który może generować koszty, opóźnienia lub roszczenia zleceniodawcy.
• Kierowca zastępczy – Osoba przysłana w miejsce zdolnego do jazdy kierowcy, która może przejąć pojazd oraz dokumenty i kontynuować transport.
• Przeładunek – Przeniesienie towaru na inny pojazd, stosowane w sytuacji braku kierowcy, uszkodzenia ciągnika lub ryzyka dużego opóźnienia.
• Podmiana ciągnika – Podstawienie nowego ciągnika siodłowego pod tę samą naczepę w celu szybkiego wznowienia transportu.
• Ładunek FIX – Towar z absolutnie sztywnym terminem dostawy, którego opóźnienie powoduje poważne konsekwencje finansowe.
• Działania natychmiastowe (first response) – Szybkie czynności wykonywane tuż po zdarzeniu: zabezpieczenie, zgłoszenia, dokumentacja i ocena stanu ładunku.
• Notatka służbowa – Krótki opis zdarzenia sporządzony przez kierowcę lub pracodawcę, dołączany często do dokumentów przewozowych.
• Wypadek przy pracy – Uraz lub nagłe zdarzenie podczas wykonywania obowiązków, które wymaga zgłoszenia i sporządzenia protokołu powypadkowego.
• Konwencja CMR – Prawo regulujące odpowiedzialność przewoźnika w transporcie międzynarodowym, w tym zasady wyłączenia odpowiedzialności.
• Asysta ubezpieczeniowa – Usługi zapewniane przez ubezpieczyciela (np. holowanie, przeładunek, organizacja kierowcy zastępczego), zależne od warunków polisy.

FAQ