UPPZ – jak korzystają z nich garbarnie, futernicy i producenci karmy?

Redakcja odpadytransport.pl

W poniższym artykule dowiesz się, czym są uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) i dlaczego zyskują na znaczeniu w różnych branżach. Przyglądamy się, jak garbarnie, hodowcy zwierząt futerkowych oraz producenci karmy wykorzystują te odpady w sposób efektywny i ekologiczny. Omawiamy konkretne zastosowania UPPZ oraz związane z nimi kody odpadów. Całość pokazuje, jak z pozoru niepotrzebne resztki stają się wartościowym surowcem w gospodarce o obiegu zamkniętym.

Czym są UPPZ i dlaczego warto je wykorzystywać?

Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) to szeroka grupa odpadów i materiałów, które powstają przy hodowli oraz przetwórstwie zwierząt. Obejmuje m.in. części ciał i resztki poubojowe, które nie trafiają do spożycia przez ludzi, na przykład skóry, kości, krew, pióra czy jelita. Zamiast je marnować, coraz więcej branż ponownie je wykorzystuje. Branże działają w duchu ekologii oraz innowacji, a przy tym ograniczają zużycie nowych surowców.

Poniżej opisujemy, jak garbarnie, hodowcy zwierząt futerkowych oraz producenci karmy dla zwierząt przerabiają UPPZ. Wyjaśniamy, jakie kody odpadów najczęściej przy tym występują, a także w jakich codziennych przedmiotach te produkty uboczne znajdują drugie życie. Co więcej, pokazujemy to na konkretnych przykładach zastosowań.

Garbarnie – rola UPPZ w przemyśle skórzanym

Garbarnie odgrywają kluczową rolę w zagospodarowaniu ubocznych produktów zwierzęcych pochodzących z rzeźni. Skóry zwierzęce stanowią produkt uboczny przemysłu mięsnego. Bez garbarni odpady te trafiłyby do utylizacji lub na składowiska odpadów. Przetwarzając skórę surową na wyprawioną (naturalną), garbarnie wpisują się w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Dzięki temu cenny surowiec nie ulega zmarnowaniu, a w jego miejsce nie trzeba wytwarzać tworzyw sztucznych. Warto podkreślić, że naturalna skóra to trwały i biodegradowalny materiał. Dobrze wyprawiona potrafi służyć przez dekady, co również ma wymiar ekologiczny.

Garbarnie najczęściej przerabiają odpady klasyfikowane kodem 02 02 02. Do tej grupy zalicza się m.in. skóry, łapy, racice, krew oraz pióra. Tego typu UPPZ należą przeważnie do kat. 3, czyli najniższego ryzyka sanitarnego. Z tego powodu jest możliwe ich dalsze wykorzystanie zamiast spalania. W efekcie przemyślana obróbka skór realnie ogranicza strumień odpadów.

Odpady garbarskie i innowacje

W procesie garbowania skór powstają także odpady garbarskie, które znajdują zastosowanie w innych wyrobach. Ścinki i obrzynki pozostające po przycinaniu skóry stają się surowcem do wytwarzania żelatyny technicznej oraz klejów kolagenowych. Ponadto tłuszcze zwierzęce odzyskane z odpadów garbarskich mogą służyć do produkcji mydeł czy świec. Co więcej, stanowią źródło energii przy spalaniu w instalacjach przemysłowych.

Nowoczesne garbarnie wdrażają innowacje, które pozwalają uzyskiwać z odpadów dodatkowe produkty. Przykładowo w jednym z zakładów z 7–8 kg surowej skóry udaje się przetworzyć ponad 80% materiału na gotową skórę, energię lub inne wyroby. Wióry garbarskie przerabia się tam na włókna skórzane, kolagen oraz nawóz. Tym samym garbarnie nie tylko produkują skórzane buty, pasy czy torby, których używamy na co dzień, ale także maksymalnie wykorzystują resztki zwierzęce w duchu zero waste, co wzmacnia ich przewagę ekologiczną.

Branża futrzarska – jak futernicy zagospodarowują odpady zwierzęce?

Hodowcy zwierząt futerkowych również przyczyniają się do ograniczenia marnowania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego. Fermy futerkowe, na przykład norek czy lisów, zużywają duże ilości odpadów z przemysłu spożywczego jako pokarm. Norki są żywione odpadami z ubojni drobiu i ryb. W 2019 roku polskie fermy zużyły ok. 336 tys. ton UPPZ jako paszę. Zamiast płacić za utylizację tych resztek, rzeźnie i przetwórnie często przekazują je fermom futerkowym. Dzięki temu obie strony odnoszą korzyść.

Wykorzystanie odpadów o kodzie 02 02 02, czyli tkanki zwierzęcej, oraz 02 02 03, czyli produktów niekwalifikujących się do spożycia, jako karmy dla norek sprawia, że hodowla futerkowa staje się jedną z najbardziej ekologicznych form zagospodarowania UPPZ. Zamiast spalać tysiące ton odpadów poubojowych, używa się ich do wyżywienia zwierząt. W efekcie zamyka się obieg materii w przyrodzie. Co więcej, badania wskazują, że fermy futerkowe potrafią zutylizować w ten sposób aż 77–95% dostarczonej im masy odpadowej. To realna oszczędność zasobów i energii.

Dalsze zastosowania produktów ubocznych

Uboczne produkty pochodzące już z samych ferm również znajdują praktyczne zastosowania. Ze wspomnianych wcześniej badań wynika, że odchody zwierząt futerkowych stanowią materiał kat. 2, jednak po odpowiednim przetworzeniu stają się wartościowym nawozem organicznym. Wiele gospodarstw rolnych wykorzystuje nawozy z ferm norek do użyźniania pól. Dzięki temu zastępuje są sztuczne nawozy, a chemizacja środowiska zostaje zredukowana.

Kolejnym przykładem jest tłuszcz pozyskiwany z norek po zdjęciu futra. Ten uboczny produkt, czyli olej z norek, stanowi cenny surowiec w kosmetyce oraz przemyśle chemicznym. Zawiera unikalne kwasy tłuszczowe i od lat stosuje się go m.in. w preparatach do pielęgnacji skóry i włosów. Olej z norek znajdziemy choćby w kremach nawilżających czy odżywkach. Poprawia elastyczność skóry i bywa używany do impregnacji wyrobów skórzanych, na przykład jako środek do konserwacji butów i toreb.

Oczywiście podstawowym produktem branży futrzarskiej są naturalne futra i skóry z włosami, czyli futrzane czapki, kołnierze oraz płaszcze. Podobnie jak skóra garbowana, charakteryzują się dużą trwałością i biodegradowalnością. W sumie działalność futerników pokazuje, jak innowacyjne wykorzystanie odpadów zmniejsza obciążenie środowiska, tworząc jednocześnie wartościowe produkty.

Producenci karmy dla zwierząt – pasze z ubocznych produktów

Jednym z największych odbiorców ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego pozostaje przemysł paszowy. Producenci karmy dla zwierząt domowych, czyli psów i kotów, oraz pasz dla zwierząt gospodarskich szeroko wykorzystują resztki poubojowe i inne UPPZ kat. 3 jako surowce do swoich wyrobów. Kości, ścięgna, chrząstki, tłuszcze i podroby, które nie trafiają do żywności dla ludzi, po przetworzeniu stają się wartościowym składnikiem karmy dla zwierząt domowych.

Najczęściej używa się odpadów oznaczonych kodami 02 02 02, czyli odpadowej tkanki zwierzęcej, oraz 02 02 03, czyli materiałów i produktów nieprzeznaczonych do spożycia. Przed włączeniem do karmy muszą one przejść rygorystyczną obróbkę. Producent wykonuje sterylizację, mielenie i suszenie, aby końcowy produkt był bezpieczny oraz pełnowartościowy. W rezultacie powstają mączki mięsno-kostne, tłuszcze paszowe czy hydrolizaty białkowe, z których komponuje się gotowe pożywienie dla zwierząt.

Ekologiczne i praktyczne korzyści

Takie podejście przynosi wymierne korzyści środowiskowe. Minimalizuje się ilość odpadów wymagających utylizacji, a równocześnie zmniejsza zużycie nowych surowców w produkcji pasz. Co więcej, uboczne produkty z jednej branży stają się bazą surowcową dla innej, co jest kwintesencją gospodarki cyrkularnej. Przykładowo pióra drobiowe przerabia się na hydrolizowaną keratynę, którą dodaje się do pasz lub wykorzystuje w wytwarzaniu kosmetyków. Kości i chrząstki po sterylizacji można zmielić na mączkę kostną. Taki dodatek służy jako nawóz ogrodniczy wzbogacający glebę w fosfor i wapń. Również witaminy i suplementy dla zwierząt, a czasem i ludzi, zawierają składniki pozyskane z UPPZ. To na przykład tran z ryb, kolagen z chrząstek czy hemoglobina z krwi.

Ekologia i innowacja – wspólne korzyści

Wykorzystanie UPPZ przez garbarnie, fermy futrzarskie i wytwórców karm pokazuje, że efektywne zarządzanie ubocznymi produktami zwierzęcymi to nie tylko obowiązek prawny. To również szansa na zrównoważony rozwój biznesu. Przedsiębiorstwa tych branż dzięki innowacjom ograniczają marnotrawstwo surowców oraz chronią środowisko. Zamieniają potencjalnie kłopotliwe odpady w pełnowartościowe produkty. Takie działania przekładają się na mniejsze obciążenie składowisk i spalarni, redukcję emisji gazów cieplarnianych oraz oszczędność zasobów naturalnych. Inaczej mówiąc, ekologia idzie tu w parze z ekonomią. Co ważne, konsumenci coraz częściej doceniają marki działające w duchu zero waste i upcyklingu. Czy to kupując skórzane buty, czy podając psu karmę bogatą w składniki odżywcze z produktami ubocznymi – wspieramy ideę racjonalnego gospodarowania odpadami.

Wsparcie dla przedsiębiorców – współpraca i narzędzia

Aby taki model gospodarowania UPPZ był możliwy, potrzebna jest sprawna współpraca między wytwórcami odpadów a firmami je przetwarzającymi. Tutaj z pomocą przychodzą platformy branżowe, takie jak OdpadyTransport.pl. Portal ułatwia znalezienie wyspecjalizowanych partnerów, czyli pośredników, przewoźników i zakładów przetwarzających odpady, tak aby uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego mogły trafić z miejsca ich powstania do miejsca, gdzie zostaną najlepiej wykorzystane.

Zespół ekspertów OdpadyTransport.pl od ponad dekady z powodzeniem wspiera firmy w organizacji transportu odpadów oraz ich zagospodarowania. Dzięki temu właściciele garbarni, ferm futrzarskich czy zakładów produkujących karmę łatwiej znajdują odpowiednich odbiorców lub przetwórców dla swoich UPPZ, zamiast martwić się ich utylizacją. Tego typu wsparcie pozwala skupić się przedsiębiorcom na rozwijaniu głównej działalności. Jednocześnie mają pewność, że ich odpady są zagospodarowane legalnie, bezpiecznie i z korzyścią dla środowiska. Ekologia oraz innowacja w wykorzystaniu ubocznych produktów zwierzęcych stają się elementem przewagi konkurencyjnej. Co więcej, przy współpracy z wyspecjalizowanymi partnerami okazują się łatwiejsze do osiągnięcia niż kiedykolwiek wcześniej.

Eksperci z OdpadyTransport.pl już od ponad dekady z powodzeniem pomagają firmom w zakresie organizacji przewozu odpadów i pozwoleń na transport odpadów. Jeśli masz jakiekolwiek pytania – skontaktuj się z nami!

Glosariusz pojęć

• UPPZ (Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego) – materiały i odpady z hodowli oraz przetwórstwa zwierząt, które nie trafiają do żywności dla ludzi.
• GOZ (gospodarka o obiegu zamkniętym) – model, w którym odpady stają się surowcem do nowych produktów. Ogranicza zużycie zasobów.
• Kategorie UPPZ (1/2/3) – podział sanitarno-weterynaryjny. Kat. 3 to najniższe ryzyko i najszersze możliwości wykorzystania.
• Grupa 02 kodów odpadów – odpady z rolnictwa i przetwórstwa żywności. W artykule kluczowe są kody 02 02 xx.
• Kod 02 02 02 – odpadowa tkanka zwierzęca – m.in. skóry, krew, łapy, racice, pióra. Często kat. 3.
• Kod 02 02 03 – materiały i produkty nieprzeznaczone do spożycia – np. odrzuty, przeterminowane wyroby, niespełniające norm.
• Garbarnia – zakład przetwarzający surowe skóry na skórę wyprawioną. Kluczowy odbiorca UPPZ z rzeźni.
• Odpady garbarskie – ścinki, obrzynki, wióry skórzane i tłuszcze z procesu garbowania. Nadają się do dalszej produkcji.
• Żelatyna techniczna – produkt z kolagenu ze skór/kości. Wykorzystywana m.in. w klejach i przemyśle.
• Klej kolagenowy – klej wytwarzany z kolagenu zwierzęcego. Popularny w stolarce i introligatorstwie.
• Mączka mięsno-kostna – suszona i mielona mieszanka białek i minerałów z UPPZ. Składnik pasz lub nawóz.
• Hydrolizat białkowy / keratynowy – rozbite enzymatycznie białka (np. z piór). Dodatek do pasz i kosmetyków.
• Olej z norek – tłuszcz z UPPZ pochodzących z hodowli futerkowej. Surowiec dla kosmetyki i chemii.
• Nawóz organiczny z UPPZ – przetworzone odchody lub mączki wzbogacające glebę w azot, fosfor i wapń.
• Sterylizacja / rendering – obróbka cieplna i mechaniczna UPPZ zapewniająca bezpieczeństwo sanitarne.
• Upcykling – nadanie odpadom wyższej wartości niż pierwotnie, np. włókna skórzane z wiórów garbarskich.

FAQ