Transport odpadów medycznych w Europie

Transport odpadów medycznych rządzi się swoimi, w dodatku bardzo restrykcyjnymi, prawami. W zależności od miejsca docelowego oprócz przepisów unijnych w grę będą wchodziły przepisy lokalne. Każdy kraj, choć wzoruje się na wytycznych UE, ma prawo do ustanawiania swoich ustaw. W myśl powiedzenia, że nieznajomość prawa szkodzi, lepiej trzymać rękę na pulsie i śledzić zmiany w ustawodawstwie danego kraju. Wszystko po to, by nie zostać niemiło zaskoczonym. Zapraszamy do lektury artykułu, w którym przyjrzymy się kilku krajom i ich podejściu do kwestii transportu odpadów z sektora medycznego.

Transport odpadów medycznych obejmuje przemieszczanie takich materiałów jak zużyte igły, strzykawki, opatrunki, odpady farmaceutyczne oraz odpady zakaźne. Ze względu na ich potencjalne zagrożenia, muszą być one odpowiednio klasyfikowane, pakowane i przewożone zgodnie z przepisami. Wszystko po to, by uniknąć skażeń środowiska czy zagrożeń zdrowotnych. Chociaż na poziomie Unii Europejskiej istnieją wspólne wytyczne, to każdy kraj członkowski ma także własne regulacje, które mogą się znacząco różnić.

Transport odpadów medycznych – wytyczne UE

Podstawowym aktem prawnym regulującym transport odpadów, w tym również tych medycznych w UE jest Dyrektywa 2008/98/WE. Zwana Ramową Dyrektywą Odpadową, określa ogólne zasady gospodarki odpadami. Dotyczy to również zarządzania odpadami niebezpiecznymi. Wymaga ona od państw członkowskich, aby zapewniły bezpieczne i efektywne systemy zbierania, transportu i przetwarzania odpadów medycznych.

Kolejny ważny dokument to Rozporządzenie 1013/2006/WE o transgranicznym przewozie odpadów. Określa zasady przygotowania dokumentacji niezbędnej w międzynarodowym przewozie odpadów. Zawiera także wskazówki odnośnie postępowania w przypadku dostawy odpadów neutralnych i niebezpiecznych (którymi są właśnie odpady medyczne).

Kluczową rolę w transporcie odpadów medycznych pełni także Umowa ADR, która nakłada surowe wymagania dotyczące transportu materiałów niebezpiecznych. Zasady ADR obejmują klasyfikację, etykietowanie, pakowanie i bezpieczne przewożenie tych odpadów.

Transport odpadów medycznych po niemiecku

Transport odpadów medycznych w Niemczech jest ściśle regulowany przez niemiecką ustawę o gospodarce odpadami (Kreislaufwirtschaftsgesetz) oraz rozporządzenie o transporcie towarów niebezpiecznych (Gefahrgutverordnung). Nadzór nad tym procesem sprawują lokalne władze oraz instytucje ochrony środowiska, takie jak Umweltbundesamt (Federalna Agencja Środowiska). Odpady medyczne klasyfikuje się jako niebezpieczne. Wymaga to od firm transportowych posiadania odpowiednich licencji oraz spełnienia norm dotyczących transportu materiałów niebezpiecznych.

Co ważne, nasi zachodni sąsiedzi rocznie generują ponad 0,5 miliona ton odpadów medycznych. Materiały te są obecnie tematem dużej uwagi, zwłaszcza w kontekście wyzwań związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem. Wciąż pojawiają się bowiem doniesienia o nadmiernym wykorzystaniu procesów spalania jako metody zarządzania niebezpiecznymi odpadami medycznymi, co budzi obawy dotyczące emisji zanieczyszczeń. Na szczęście władze niemieckie nie spoczęły na laurach i aktywnie działają we współpracy z innymi krajami UE by poprawić tę sytuację.

Transport odpadów na Wyspach

Wielka Brytania, po opuszczeniu Unii Europejskiej, wprowadziła pewne zmiany w przepisach dotyczących transportu odpadów medycznych. The Environmental Protection Act 1990 nadal reguluje wiele aspektów gospodarki odpadami, w tym transport odpadów medycznych. Jednakże Brexit spowodował konieczność wprowadzenia dodatkowych przepisów dotyczących transportu transgranicznego. Firmy transportowe muszą teraz dostosować się do nowych przepisów celnych i logistycznych, co komplikuje przewóz odpadów do i z krajów UE.

Brexit wywołał także zmiany w systemach rejestracji przewoźników i obowiązkach dokumentacyjnych. A jakoś trzeba przecież zagospodarować te prawie 250 tys. ton odpadów medycznych rocznie. Bez wsparcia Unii zadanie to stało się o wiele trudniejsze.

Transport odpadów nad Sekwaną

Francja przywiązuje dużą wagę do bezpiecznego transportu odpadów medycznych, regulowanego przez Code de l’Environnement. W szczególności odpady zakaźne, takie jak materiały pochodzące z oddziałów chorób zakaźnych, muszą być przewożone zgodnie z surowymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa. Francuskie przepisy wymagają od firm transportowych stosowania szczelnych pojemników oraz pojazdów, które spełniają określone standardy techniczne. Wymagane są również regularne szkolenia pracowników odpowiedzialnych za transport, aby zapewnić zgodność z przepisami i minimalizować ryzyko.

Nie ma się co dziwić, biorąc pod uwagę fakt, że Francuzi generują rocznie prawie 200 tys. ton odpadów medycznych. Tylko dzięki surowym przepisom i dokładnym instrukcjom postępowania mogą zagospodarować te odpady w sposób efektywny i bezpieczny dla środowiska.

Lokalna gospodarka odpadów

W Polsce przepisy dotyczące transportu odpadów medycznych wynikają z Ustawy o odpadach oraz Ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych. Nasz kraj kładzie duży nacisk na bezpieczne zarządzanie odpadami medycznymi, szczególnie w kontekście wzrastającej ich liczby, wynikającej z rozwoju systemu opieki zdrowotnej.

W Polsce istnieje również wyraźna potrzeba modernizacji infrastruktury transportowej i utylizacyjnej. Przepisy wymagają, aby odpady były transportowane przez licencjonowane firmy, a transport musiał być monitorowany za pomocą systemów GPS, aby zapobiec nielegalnym praktykom.

Spośród wymienionych dotychczas krajów Polska generuje rocznie najmniej, bo zaledwie ok 120 tys. ton, odpadów medycznych. Musi jednak równie intensywnie pracować nad tym, aby tego rodzaju materiały nie stanowiły zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego oraz środowiska.

Włoskie podejście do transportu odpadów

Włochy, podobnie jak inne kraje UE, dostosowały swoje przepisy do unijnych norm. Kluczowym aktem prawnym jest Decreto Legislativo 152/2006, który ściśle reguluje transport i utylizację odpadów medycznych. Tak jak inne kraje Unii, również Włochy wymagają, aby wszystkie firmy zajmujące się transportem odpadów medycznych posiadały specjalne licencje. Ważne jest również to, by ich pracownicy byli odpowiednio przeszkoleni w zakresie gospodarowania tymi odpadami. Muszą też wiedzieć jak reagować w sytuacjach kryzysowych, o które nie trudno, biorąc pod uwagę specyfikę tych odpadów.

Transport odpadów medycznych jest ściśle kontrolowany, a każda operacja musi być zgodna z normami UE dotyczącymi odpadów niebezpiecznych. Jednym z wyzwań, z którymi mierzą się Włochy, jest zarządzanie odpadami w regionach o słabiej rozwiniętej infrastrukturze medycznej. Często prowadzi to do problemów z bezpiecznym transportem odpadów.

Według Rapporto Rifiuti Speciali Edizione 2024 w 2022 roku, Włosi wytworzyli ponad 250 tys. ton odpadów w sektorze medycznym. Zauważono jednak tendencję spadkową. Tłumaczono ją wówczas stopniowym wygasaniem stanu zagrożenia zdrowia wywołanego przez COVID-19. Najbardziej widoczne to było w ilości odpadów, które trafiły wówczas do utylizacji. Odnotowano bowiem spadek rzędu ok 6% w porównaniu z rokiem 2021.

***

Odpady medyczne bardzo często zaliczane są do odpadów niebezpiecznych. Nakłada to zarówno na ich producenta jak i przewoźnika liczne obowiązki, aby bez problemu dotarły do miejsca, gdzie zostaną unieszkodliwione. Należy jednak pamiętać, że bez współpracy wszystkich uczestników przewozu (producenta, przewoźnika i odbiorcy) przedsięwzięcie to nie ma szansy na powodzenie. Wspomniane w artykule ustawy istnieją po to, aby wszystko odbywało się w sposób bezpieczny i według litery prawa. Tylko w ten sposób mamy gwarancję, że środowisko pozostanie nienaruszone a życie i zdrowie ludzkie niezagrożone.