Odpady nieświadomie przewożone jako towar neutralny – przykłady

Nieświadome błędy w klasyfikacji odpadów mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i środowiskowych. Wiele firm transportowych i nadawców odpadów traktuje niektóre materiały jako towar neutralny, nie zdając sobie sprawy, że ich przewóz wymaga specjalnych oznaczeń i dokumentacji. W artykule przyjrzymy się najczęściej błędnie klasyfikowanym odpadom, wyjaśnimy różnicę między odpadami niebezpiecznymi a innymi niż niebezpieczne oraz wskażemy, jak unikać kosztownych pomyłek.

Kontakt w sprawie pozwoleń na transport odpadów:

e.nadolna@ekologistyka24.pl , +48 881 045 376

j.blazewicz@ekologistyka24.pl , +48 500 867 153

Czym jest towar neutralny i skąd biorą się pomyłki?

Towar neutralny to określenie stosowane w branży transportowej do opisania ładunków pozbawionych dodatkowych wymagań związanych z przewozem. Wielu zleceniodawców uważa, że jeśli dany odpad nie wygląda groźnie lub nie ma wyraźnego oznaczenia „niebezpieczny”, można go wysłać jako neutralny na paletach. To niestety prowadzi do licznych błędów.

Liczne pomyłki wynikają z niewiedzy lub nieścisłości w dokumentacji. Osoba zamawiająca usługę transportową najczęściej bazuje na informacjach uzyskanych od dostawcy, który nie zawsze ma świadomość przepisów dotyczących klasyfikacji odpadów. Dlatego firmy przewozowe i nadawcy powinni pamiętać, że nie każda pozornie zwykła przesyłka jest faktycznie bezpiecznym towarem neutralnym.

Odpady niebezpieczne to takie, które zawierają substancje stanowiące wysokie zagrożenie dla ludzi lub środowiska, przez co muszą być transportowane w szczególny sposób (opakowane oraz zabezpieczone). Do ich przewozu wymaga się w każdym przypadku karty przekazania odpadów (KPO) oraz dodatkowych załączników (np. ADR), jeśli są przewożone w ramach transportu drogowego. Brak właściwej dokumentacji naraża wszystkie strony na kary finansowe i ryzyko wypadków z tragicznymi skutkami dla środowiska.

Z kolei odpady inne niż niebezpieczne nie posiadają cech toksyczności czy łatwopalności, ale wciąż należy je prawidłowo klasyfikować w systemie BDO. W związku z tym określenie „towar neutralny” bywa błędnie stosowane, gdy nadawca wychodzi z założenia, że jeżeli odpad nie jest oznaczony gwiazdką (*), to automatycznie staje się całkowicie bezpieczny.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, sprawdź dokładne różnice między odpadami niebezpiecznymi a neutralnymi

Wymagana dokumentacja i konsekwencje błędów

Wiele firm transportowych nie zdaje sobie sprawy, że nawet przy przewozie zwykłych odpadów (według klasyfikacji „inne niż niebezpieczne”) należy wystawić kartę przekazania odpadów w BDO. Dokumentacja ta zawiera informacje o nadawcy, odbiorcy oraz rodzaju i kodzie odpadów. Jednak pominięcie tego kroku, często tłumaczone brakiem czasu lub niewiedzą, może skutkować problemami podczas kontroli.

Dlatego, jeśli błędnie wykaże się odpad jako towar neutralny, można narazić się na wysokie kary administracyjne. Jednocześnie warto pamiętać, że odpady niebezpieczne przewożone bez należytych oznaczeń (np. filtry olejowe) stwarzają dodatkowe zagrożenie. Aby uniknąć problemów podczas transportu można poprosić posiadacza odpadu/towaru o dokument stanowiący potwierdzenie, że dany towar utracił status odpadu na podstawie specjalistycznej ekspertyzy. Wtedy nawet jeśli towar uznany zostanie za neutralny to taki kwit sprawi, że kierowca będzie zabezpieczony podczas kontroli. W związku z tym dokumentacja, w tym potwierdzenie bezpieczeństwa ładunku, jest kluczowa dla uniknięcia przykrych konsekwencji.

1. Odpady budowlane i rozbiórkowe – czysty gruz, cegła, beton (Kod: 17 01 01)

Czysty gruz, drewno, plastik czy szkło z remontów bywają opisywane jako neutralne, gdyż nie zawierają widocznych substancji szkodliwych. Nie tylko są one odpadem, ale też podlegają ścisłemu nakazowi segregacji. Brak właściwej dokumentacji może prowadzić do uznania całego transportu za nielegalnie przewożony odpad. Zdarza się to zwłaszcza przy małych pracach budowlanych i rozbiórkowych.

Ciekawostką jest fakt, że kruszony gruz betonowy można użyć ponownie jako podbudowę pod drogi. Dlatego składy budowlane chętnie przyjmują taki odpad, pod warunkiem że jest on zgodnie z prawem przeklasyfikowany i pozbawiony zanieczyszczeń chemicznych.

2. Zużyte palety drewniane (Kod: 15 01 03)

Wiele firm uważa, że paleta drewniana to coś oczywistego i niezaliczanego do odpadów. Jednak zużyta paleta z uszkodzeniami powinna być traktowana w odpowiedni sposób i raportowana w BDO. Ponadto jeśli była impregnowana lub zawierała elementy zanieczyszczone, może nawet kwalifikować się do innego kodu jako odpad o potencjalnie niebezpiecznym składzie.

Z tego powodu przewóz palet bez stosownego oznaczenia w dokumentach często naraża firmę na niepotrzebne kary. Niektóre zakłady przetwarzają palety na materiał opałowy, co jednak wymaga zachowania procedur związanych ze spalaniem odpadów (dotyczących m.in. emisji zanieczyszczeń).

3. Tworzywa sztuczne z opakowań i produkcji (np. folie, worki przemysłowe) (Kod: 15 01 02 lub 07 02 13)

Folie i worki przemysłowe często wydają się zupełnie bezpieczne, dlatego wiele osób traktuje je jak towary neutralne. Jednak właściwe procedury nakazują rejestrowanie takich odpadów w BDO, zwłaszcza gdy jest to regularny odpad z procesów produkcyjnych.

Natomiast duże ilości folii można sprzedać firmom recyklingowym, które przetwarzają je na granulat do ponownej produkcji. Tym samym, choć mogłoby się wydawać, że to bezwartościowy śmieć, odpowiednia segregacja i sklasyfikowanie przynosi wymierne korzyści finansowe.

4. Odpady drewna z produkcji mebli i stolarki budowlanej (wióry, MDF, OSB) (Kod: 03 01 05 lub 17 02 01)

Wióry czy odpady płyt meblowych wielu firmom kojarzą się z naturalnym drewnem i wydają się nieszkodliwe. Mimo to te materiały zawierają kleje, żywice i barwniki, które mogą stanowić zagrożenie dla środowiska przy nieprawidłowej utylizacji.

Niektóre zakłady przetwarzające drewno ponownie wykorzystują wióry (np. do produkcji brykietów opałowych). Ten proces wymaga jednak dokładnego monitorowania, ponieważ niewłaściwie dobrane odpady mogą wywołać problemy podczas spalania lub wytwarzania nowych materiałów.

5. Złom elektroniczny zawierający baterie lub akumulatory litowe (Kod: 16 06 05 lub 20 01 35*)

Z pozoru może to wyglądać jak zwykła sterta przewodów i starych urządzeń. Jednak złom z akumulatorami litowymi bywa niebezpieczny – akumulatory uszkodzone mechanicznie potrafią się przegrzewać, a nawet zapalać. Z tego względu przewóz takiego odpadu wymaga odpowiedniego oznaczenia oraz opisu w dokumentacji BDO, podobnie jak przy innych niebezpiecznych ładunkach.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że baterie litowe używane są dziś powszechnie w różnych sprzętach codziennego użytku, od laptopów po zabawki. Dlatego odpad ten łatwo wkrada się do ładunków klasyfikowanych jako „towar neutralny”, co prowadzi do niebezpiecznych sytuacji w transporcie.

6. Makulatura lub tektura zabrudzona substancjami chemicznymi (farby, lakiery) (Kod: 15 01 10*)

Zanieczyszczona farbą albo lakierem makulatura przypomina zwykłe kartony, dlatego wiele osób myli ją z bezpiecznym odpadem papierowym. Tymczasem kod 15 01 10* jasno wskazuje, że chodzi o opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych.

Co prawda, niektóre rodzaje tektur przemysłowych mają specjalną powłokę chroniącą przed wilgocią lub chemikaliami. Ich recykling wymaga jednak skomplikowanego procesu, który nie zadziała, gdy karton jest dodatkowo pokryty toksycznymi substancjami.

7. Świetlówki i żarówki LED (Kod: 20 01 21*)

Wielu osobom kojarzą się ze zwykłym szkłem czy drobną elektroniką, dlatego zdarza się, że traktuje się je jak bezpieczne odpady. Świetlówki zawierają jednak niewielkie ilości rtęci, a żarówki LED metale rzadkie, które są groźne dla środowiska, gdy nie postępuje się z nimi zgodnie z przepisami.

Patrząc jednak ze strony prawidłowego przewozu ten towar może stać się bardzo popularnym w branży transportu odpadów niebezpiecznych. Efektywne wydobycie metali ziem rzadkich z zużytych LED-ów jest tematem intensywnych badań. W przyszłości ta technologia może umożliwić masowy recykling i znacznie zwiększyć popyt na logistykę w tej gałęzi.

8. Odpady azbestowe (Kod: 17 06 05*)

Wiele osób nie rozpoznaje starych płyt budowlanych jako niebezpiecznych i traktuje je jak zwykły gruz, a przecież azbest, stosowany kiedyś w płytach falistych i izolacjach, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi.

Pył azbestowy może wywoływać groźne choroby układu oddechowego, dlatego usuwanie i transport takich materiałów powinien odbywać się wyłącznie przez wyspecjalizowane firmy. W związku z tym niewłaściwa klasyfikacja odpadów azbestowych to poważny błąd, który może skutkować surowymi sankcjami i niebezpieczeństwem.

9. Filtry olejowe (Kod: 16 01 07*)

Na pierwszy rzut oka filtr olejowy wygląda jak metalowy pojemnik, co skłania do wrzucenia go na stertę złomu. Jednak wewnątrz znajdują się resztki olejów silnikowych, które należy traktować jak substancje niebezpieczne.

Ciekawostką jest, że niektóre firmy potrafią odzyskać nawet 80% metalu z takiego filtra, a zarazem zabezpieczyć pozostałe płyny. Ten proces możliwy jest tylko wtedy, gdy filtry zostały odpowiednio sklasyfikowane i trafiły do właściwego zakładu utylizującego.

Jak unikać pomyłek i zadbać o bezpieczeństwo?

Przede wszystkim trzeba dokładnie weryfikować kody odpadów już na etapie planowania transportu. Warto konsultować się z osobami odpowiedzialnymi za BDO i sprawdzać, czy odpad nie kwalifikuje się do kodów oznaczonych gwiazdką (*). Dzięki temu unikniemy nieświadomego przewozu niebezpiecznych materiałów oznaczanych jako towar neutralny.

Ponadto należy szkolić pracowników działu logistyki i wyjaśniać im, jakie zagrożenia wiążą się z nieprawidłowym przewozem odpadów. W razie wątpliwości co do klasyfikacji lub przepisów warto zwrócić się do specjalistów z zakresu gospodarki odpadami. Proaktywne podejście pozwoli na uniknięcie kar oraz zapewni bezpieczeństwo ludzi i środowiska.

Aby uniknąć ryzyka kar finansowych i zagrożeń dla zdrowia, kluczowe jest dokładne sprawdzanie klasyfikacji odpadów, stosowanie wymaganej dokumentacji oraz podnoszenie świadomości na temat przepisów. Odpowiednie podejście do gospodarki odpadami pozwala na ich bezpieczne przetwarzanie, minimalizację negatywnego wpływu na środowisko i uniknięcie problemów związanych z ich nieprawidłowym transportem.

Eksperci z OdpadyTransport.pl już od ponad dekady z powodzeniem pomagają firmom w zakresie organizacji przewozu odpadów i pozwoleń na transport odpadów. Jeśli masz jakiekolwiek pytania – skontaktuj się z nami!