Limited Quantity, czyli “LQ”, czym jest i jakie są wymagania?

Limited Quantity (LQ), czyli tzw. ilości ograniczone, to koncepcja wyłączenia w przepisach ADR (europejskiej umowy dotyczącej przewozu towarów niebezpiecznych drogami). Pozwala ona transportować niewielkie ilości odpadów i towarów niebezpiecznych przy spełnieniu określonych warunków, zwalniając z wielu rygorystycznych wymogów ADR. Poniżej wyjaśniamy definicję LQ i podstawy prawne, wymagania dotyczące przewozu w LQ i obowiązujące limity wagowe. Przedstawimy także alternatywną formę wyłączenia w transporcie z przewozem odpadów neutralnych. Na koniec przedstawiamy praktyczne przykłady wykorzystania LQ w różnych branżach.

Kontakt w sprawie pozwoleń na transport odpadów:

e.nadolna@ekologistyka24.pl , +48 881 045 376

j.blazewicz@ekologistyka24.pl , +48 500 867 153

Definicja Limited Quantity i podstawy prawne (ADR)

Limited Quantity (LQ) to wyłączenie zapisane w Umowie ADR, umożliwiające przewóz pewnych materiałów niebezpiecznych w ograniczonych ilościach, dzięki czemu nie podlegają one pełnemu restrykcjom ADR. Język polski definiuje to wyłączenie jako przewóz w ilościach ograniczonych. Wyłączenie LQ dotyczy tylko wybranych towarów niebezpiecznych i wymaga spełnienia ściśle określonych warunków (m.in. limitów ilościowych na opakowanie)​.

W praktyce, każda substancja lub odpad niebezpieczny klasyfikowany do ADR ma w Tabeli A (część 3.2 ADR) kolumnę 7a „Ilości ograniczone”, gdzie podano maksymalną ilość netto na opakowanie wewnętrzne przy przewozie w LQ​

Przykładowo dla danej substancji może to być 1 L, 5 L, 500 g itp. – oznacza to, że pojedyncze wewnętrzne opakowanie (np. butelka, puszka) nie może zawierać więcej niż tę ilość niebezpiecznego materiału. Jeśli w kolumnie 7a widnieje „0”, danych materiałów nie wolno przewozić na zasadach LQ (brak możliwości skorzystania z tego wyłączenia dla tej pozycji)​

Podstawą prawną jest rozdział 3.4 Umowy ADR – to tam zdefiniowano zasady LQ, w tym maksymalne ilości dla poszczególnych substancji. Aby legalnie zastosować LQ, przewóz musi odbywać się zgodnie z np. najnowszymi przepisami publikowanymi w Dz. U. , ponieważ tam opisano szczegółowo te zasady.

Wymagania dotyczące przewozu Limited Quantity

Transport odpadów niebezpiecznych w ramach Limited Quantity wymaga odpowiedniego opakowania, oznakowania i spełnienia limitów ilościowych. Przede wszystkim, niebezpieczne odpady powinno pakować się w dopuszczalne opakowania wewnętrzne o wielkości nieprzekraczającej limitu z tabeli ADR dla danej substancji (np. butelki o poj. do 1 litra, jeśli limit to 1 L). Te opakowania wewnętrzne trzeba później umieścić w opakowaniu zewnętrznym (zbiorczym), takim jak karton, skrzynia czy wiaderko z pokrywą. ADR narzuca, aby masa brutto pojedynczej sztuki przesyłki (czyli całego opakowania zewnętrznego wraz z zawartością) nie przekraczała 30 kg dla standardowych pudeł, skrzyń itp., lub 20 kg w przypadku użycia tacek owiniętych folią stretch​

Innymi słowy, pudełko zawierające kilka butelek z odpadem niebezpiecznym nie może ważyć więcej niż 30 kg. Natomiast jeśli użyjemy foliowanej tacki (np. z aerozolami), jej waga nie może przekroczyć 20 kg.

Po właściwym zapakowaniu należy odpowiednio oznakować przesyłkę LQ. Opakowanie zewnętrzne każdej sztuki trzeba oznaczyć specjalnym znakiem ograniczonych ilości – czarno-białym rombem (kwadratem) o wymiarach co najmniej 100×100 mm​. Znak ten informuje, że wewnątrz znajdują się materiały niebezpieczne przewożone na warunkach LQ. Nie ma natomiast obowiązku oznaczania opakowań wewnętrznych etykietami ADR – wystarczy oznakowanie opakowania zewnętrznego​

Pamiętajmy też o zachowaniu zwykłych zasad pakowania: odpady trzeba zabezpieczyć przed wydostaniem się z opakowań (np. zakrętki, odpowiednie wypełnienie przestrzeni w kartonie, itp.). Jeśli przewozimy ciecze, na opakowaniu zewnętrznym należy umieścić strzałki kierunkowe po dwóch stronach, aby wskazać właściwe położenie paczki w transporcie​.

Zalety płynące z przewozów na podstawie LQ

Dobra wiadomość jest taka, że LQ znacząco upraszcza wymagania administracyjne i sprzętowe. Skorzystanie z wyłączenia Limited Quantity zwalnia nadawcę i przewoźnika z wielu obowiązków ADR, co obniża koszty transportu​. Nie wymaga się wyznaczenia doradcy ADR przy przewozach wyłącznie w LQ. Kierowca nie musi też posiadać świadectwa ADR (choć powinien przejść wewnętrzne szkolenie stanowiskowe dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych)​

Ponadto nie ma obowiązku używania atestowanych opakowań UN dla takich przesyłek. Mogą to być zwykłe, solidne opakowania spełniające ogólne wymogi, co również redukuje koszty​. Dokument przewozowy ADR nie jest wymagany przy przewozie drogowym, o ile przewóz odbywa się wyłącznie lądem. Konieczne jest jednak poinformowanie przewoźnika (kierowcy) na piśmie o łącznej masie brutto ładunku przewożonego jako LQ​

W praktyce zazwyczaj podaje się tę informację w liście przewozowym lub innym dokumencie towarzyszącym przesyłce. Zaleca się sporządzić np. list przewozowy z wpisaną masą towarów LQ, nawet jeśli nie trzeba tam wpisywać szczegółów ADR.

Ograniczenia i limity wagowe dla LQ

Mimo że LQ odnosi się do ograniczonych ilości, warto podkreślić, iż same przepisy nie nakładają ścisłego limitu na łączną masę towarów niebezpiecznych przewożonych w tej formie. Kluczowe są regulacje na poziomie pojedynczych opakowań opisane wyżej.

Oznacza to, że można nadać nawet pełen ładunek pojazdu, składający się z wielu takich ograniczonych paczek. W teorii nawet do 24 ton materiałów niebezpiecznych – pod warunkiem, że każdy karton lub każda tacka spełnia wymagania LQ​. Innymi słowy, nie istnieje globalny limit wagowy całego transportu LQ poza wytrzymałością pojazdu i przepisami drogowymi.

Warto jednak pamiętać o pewnych dodatkowych ograniczeniach i obowiązkach wynikających z przekroczenia określonych progów masy w transporcie LQ. Zgodnie z ADR, jeśli na jednej jednostce transportowej przewozimy więcej niż 8 ton łącznej masy towarów niebezpiecznych w ilościach ograniczonych, to pojazd trzeba oznakować również znakiem LQ z przodu i z tyłu (tablice o wymiarach 250×250 mm)​. Natomiast poniżej 8 ton takiego ładunku nie ma wymogu oznakowania pojazdu znakami. Nie obowiązują też ograniczenia dla przejazdów tunelami przewidziane dla ADR​.

Ponadto przy przewozach LQ nie stosuje się pomarańczowych tablic ADR. Nie wymaga się dodatkowego wyposażenia awaryjnego (jak gaśnice 2 kg dla pojazdów <3,5 t w kontekście ADR) ani instrukcje pisemne w kabinie​. Te odstępstwa czynią transport w ograniczonych ilościach znacznie prostszym i bezpieczniejszym ekonomicznie dla firm przewozowych. Oczywiście wszystkie standardowe przepisy ruchu drogowego oraz ogólne zasady bezpieczeństwa przewozu ładunków nadal obowiązują.

Przewóz odpadów neutralnych

W kontekście transportu warto rozróżnić odpady niebezpieczne (które podlegają ADR) od tzw. odpadów neutralnych. Odpady neutralne to inaczej odpady inne niż niebezpieczne, często określane jako zielone. Będą to m.in. typowe odpady komunalne, gruz, makulatura, czy tworzywa sztuczne niezawierające substancji niebezpiecznych)​

Tego rodzaju odpady nie są klasyfikowane jako towary niebezpieczne, więc nie podlegają przepisom ADR o LQ. Ich przewóz odbywa się na zasadach ogólnych transportu towarów oraz zgodnie z przepisami o gospodarce odpadami.

Dla odpadów neutralnych nie ma potrzeby ograniczania ilości na opakowanie tak jak w LQ. Można je przewozić luzem w kontenerach, workach czy pojemnikach bez specjalnych oznaczeń ADR. Przykładowo zmieszane odpady komunalne do 1 tony można przewieźć zwykłym pojazdem dostawczym lub ciężarowym. Nie wymaga to posiadania przez kierowcę uprawnień ADR, ani oznakowania materiałami niebezpiecznymi. Należy jednak pamiętać, że transport odpadów – nawet neutralnych – wymaga spełnienia innych obowiązków prawnych. W Polsce firma transportująca odpady musi zarejestrować się w rejestrze BDO i prowadzić ewidencję odpadów. Każdy transport odpadów musi zostać udokumentowany (np. poprzez Kartę Przekazania Odpadu, KPO). W transporcie międzynarodowym dla odpadów neutralnych trzeba wypełnić aneks VII zgodnie z rozporządzeniem UE 1013/2006. Zawiera on informacje o rodzaju odpadu, nadawcy i odbiorcy​

Choć te procedury różnią się od ADR, również mają na celu zapewnienie bezpiecznego i legalnego przewozu odpadów.

Należy pamiętać, że nawet neutralne ładunki odpadów trzeba właściwie zabezpieczyć przed rozsypaniem czy wyciekaniem. Zgodne z przepisami o odpadach przykładowo nie można mieszać odpadów niebezpiecznych z neutralnymi bez odpowiedniej klasyfikacji. Zawsze należy upewnić się, że przewożony odpad rzeczywiście nie jest sklasyfikowany jako niebezpieczny. W przeciwnym razie trzeba zastosować przepisy ADR, w tym możliwość skorzystania z LQ, o ile spełnione są kryteria.

Praktyczne przykłady przewozu LQ w różnych branżach

Wiele branż korzysta na co dzień z wyłączenia Limited Quantity przy przewozie niewielkich ilości materiałów niebezpiecznych, w tym odpadów. Oto kilka przykładów zastosowania LQ w praktyce:

Branża chemiczna:

Laboratoria i zakłady chemiczne często generują odpady chemiczne (np. próbki odczynników, pozostałości rozpuszczalników) w małych objętościach. Zamiast traktować każdą butelkę z odpadem jako pełnoprawny ładunek ADR, mogą one być zapakowane w kartony po kilka sztuk i oznakowane jako LQ. Przykładem może być transport odpadów rozpuszczalników o UN 1993 (ciecze zapalne) w butelkach 1-litrowych – zgodnie z ADR limit na opakowanie wewnętrzne wynosi np. 1 L, więc spełnia warunki LQ. Takie paczki z laboratorium można wysłać do utylizacji bez wymagania od kierowcy uprawnień ADR, co ułatwia logistykę.

Branża kosmetyczna:

W sektorze kosmetycznym powstają odpady niebezpieczne w postaci przeterminowanych produktów zawierających łatwopalne lub toksyczne składniki. Przykładowo aerozole i perfumy (UN 1950 Aerozole klasy 2, UN 1266 Perfumy klasy 3) można przewozić w ograniczonych ilościach. Salony kosmetyczne czy drogerie odsyłające partię przeterminowanych lakierów do paznokci czy perfum do utylizacji zapakują je w pudełka po kilkanaście sztuk. Każda buteleczka np. 50 ml mieści się w limicie LQ dla danej klasy, a całe pudełko <30 kg oznacza się znakiem LQ. Dzięki temu utylizacja odpadów kosmetycznych nie wymaga specjalistycznego transportu ADR, co redukuje koszty.

Branża farmaceutyczna:

Firmy farmaceutyczne i apteki często zwracają lub utylizują przeterminowane leki i materiały medyczne uznane za odpady niebezpieczne. Będą to przykładowo łatwopalne płyny dezynfekujące, odczynniki laboratoryjne, niewykorzystane próbki leków. Jeśli są one zapakowane w małe pojemniki (fiolki, butelki) mogą być przewożone w kartonie jako LQ. Alkohol izopropylowy w butelkach 500 ml czy odczynniki chemiczne w opakowaniach 100g to tylko kilka z przykładów. Hurtownia farmaceutyczna może jednorazowo wysłać kilkadziesiąt kilogramów takich odpadów do zakładu utylizacji, dzieląc je na kilka paczek LQ. Transport odbędzie się zwykłym kurierem specjalizującym się w materiałach niebezpiecznych, bez pełnej procedury ADR.

Branża przemysłowa:

W przemyśle (np. produkcja samochodów, elektroniki, maszyn) często pojawiają się odpady niebezpieczne w postaci resztek farb, klejów, lakierów, baterii czy opakowań po chemikaliach. Zwykle nie są one gromadzone w ogromnych zbiornikach, tylko w mniejszych pojemnikach. Przykładowo warsztat lakierniczy może mieć do przekazania 20 litrowych puszek odpadu farby (UN 1263). Spakowanie ich po 4 sztuki w karton (każda puszka <5 L, czyli w limicie LQ dla farb) pozwoli przewieźć je zwykłym transportem do spalarni odpadów. Podobnie zużyte baterie litowe (które są klasyfikowane jako odpady niebezpieczne, UN 3480) w niewielkich urządzeniach lub opakowaniach zbiorczych. One również mogą być transportowane pod warunkiem spełnienia ograniczeń LQ, co ułatwia ich zbiórkę z wielu punktów do miejsca recyklingu.

Transport odpadów niebezpiecznych na zasadach Limited Quantity stanowi praktyczne rozwiązanie, które łączy bezpieczeństwo z efektywnością logistyczną. Dzięki ścisłym limitom ilościowym na opakowania i odpowiedniemu oznaczeniu, niewielkie ilości odpadów niebezpiecznych można przewozić bez pełnej procedury ADR. To upraszcza proces i obniża koszty przy zachowaniu wymaganego poziomu bezpieczeństwa. Ważne jest jednak prawidłowe rozpoznanie, czy dany odpad kwalifikuje się do LQ – należy sprawdzić klasyfikację ADR i dopuszczalne ilości. W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować się z doradcą ADR lub zapoznać się z aktualnymi przepisami. Jednak pamiętajmy, że odpady niebezpieczne nawet w ograniczonych ilościach nadal stanowią zagrożenie, jeśli są niewłaściwie zapakowane lub dojdzie do wypadku.

Eksperci z OdpadyTransport.pl już od ponad dekady z powodzeniem pomagają firmom w zakresie organizacji przewozu odpadów i pozwoleń na transport odpadów. Jeśli masz jakiekolwiek pytania – skontaktuj się z nami!