Budowa z odzysku, czyli fundament ekologicznego budownictwa

W czasach rosnącej świadomości ekologicznej i kryzysu surowcowego budownictwo musi iść z duchem zrównoważonego rozwoju. Coraz częściej wykorzystuje się odpady takie jak gruz, popioły lotne czy stłuczka szklana jako pełnowartościowe materiały konstrukcyjne. Budowa z odzysku to już nie trend, lecz fundament nowoczesnego, ekonomicznego i odpowiedzialnego podejścia do inwestycji.

Czym jest budowa z odzysku?

Budowa z odzysku to koncepcja wznoszenia obiektów z wykorzystaniem materiałów pochodzących z recyklingu i rozbiórek. W praktyce oznacza to ponowne zastosowanie surowców z poprzednich placów budowy lub wyburzeń zamiast sięgania po nowe zasoby naturalne. Takie podejście ma kluczowe znaczenie, ponieważ – jak wynika z raportu “Odzysk materiałów budowlanych: możliwości i wyzwania”, przygotowanego przez Instytut INNOWO – około 30% wszystkich odpadów w Unii Europejskiej generuje sektor budowlany i rozbiórkowy. Wykorzystując te odpady ponownie, zmniejszamy ich ilość na składowiskach oraz ograniczamy eksploatację złóż piasku, żwiru czy kamienia. Dlatego budowa z odzysku jest jednym z filarów nowoczesnego, ekologicznego budownictwa.

Co więcej, budownictwo z użyciem materiałów z odzysku przynosi korzyści nie tylko środowisku, ale i inwestorom. Ponowne użycie dostępnych surowców wtórnych często obniża koszty budowy. Dzięki temu unikamy opłat za utylizację odpadów i zmniejszamy wydatki na zakup nowych materiałów. W rezultacie rozwiązania oparte na gospodarce cyrkularnej w branży budowlanej zyskują coraz większą popularność.

Gruz budowlany jako kruszywo drogowe

Gruz z rozbiórek to nie tylko odpad. Rozdrobniony beton, cegły czy asfalt zamiast trafiać na wysypisko mogą stać się cennym surowcem w nowych projektach. Firmy budowlane coraz częściej kruszą i przesiewają gruz, uzyskując kruszywo recyklingowe o różnych frakcjach. Takie kruszywo bywa następnie wykorzystywane jako podbudowa dróg, parkingów czy fundamentów. Niewiele osób wie, że ponad 80% gruzu z wyburzanego budynku można ponownie wykorzystać przy budowie nowego obiektu. Przetworzony gruz pełni funkcję zamiennika kruszyw naturalnych i z powodzeniem zastępuje piasek, żwir czy tłuczeń, które są nieodnawialnymi zasobami.

W ten sposób gruz budowlany staje się pełnowartościowym materiałem, który może zostać ponownie wykorzystany, dzięki czemu ograniczamy zużycie surowców i chronimy środowisko.

• Po pierwsze, ograniczamy potrzebę wydobycia nowych kruszyw. Oznacza to mniejszą degradację krajobrazu i niższe zużycie energii potrzebnej do ich transportu oraz obróbki.
• Po drugie, zmniejszamy ilość odpadów zalegających na składowiskach. Recykling gruzu redukuje masę odpadów budowlanych trafiających na wysypiska nawet o 80–85%.
• Po trzecie inwestorzy korzystający z odzyskanego gruzu oszczędzają finansowo, ponieważ unikają opłat za składowanie odpadów i zakup świeżego kruszywa.

Nic dziwnego, że unijne i lokalne przepisy coraz częściej wręcz wymagają wykorzystywania kruszyw pochodzących z recyklingu podczas nowych inwestycji.

Popioły lotne jako dodatek do betonu

Popiół lotny to drobny proszek – odpad powstający w elektrowniach węglowych jako produkt uboczny spalania węgla. W budownictwie znalazł on niezwykle pożyteczne zastosowanie jako domieszka do cementu i betonu. Dodanie popiołów lotnych do mieszanki betonowej pozwala zastąpić część cementu portlandzkiego (Czyli najpowszechniej stosowany rodzaj cementu na świecie). Ma to ogromne znaczenie ekologiczne, ponieważ produkcja cementu jest energochłonna i odpowiada za dużą emisję CO2. Beton z dodatkiem popiołu lotnego bywa nazywany betonem ekologicznym. Dzięki użyciu tego odpadu oraz innych surowców wtórnych (np. żużla wielkopiecowego czy kruszywa z recyklingu) udaje się ograniczyć zawartość cementu, jednego z głównych źródeł emisji dwutlenku węgla. Warto dodać, że taki beton nie odstaje od norm wytrzymałościowych od pierwowzoru, a wręcz przeciwnie. Liczne badania wskazują, że domieszka popiołu lotnego może nawet polepszyć niektóre cechy betonu. Przykładowo, beton zawierający popiół jest bardziej odporny na agresywne chemikalia i charakteryzuje się mniejszą przepuszczalnością, co wydłuża trwałość konstrukcji.

Dodatkowo zastosowanie popiołów rozwiązuje problem składowania tego odpadu. Zamiast zalegać na hałdach, staje się on wartościowym składnikiem nowych materiałów budowlanych. W rezultacie wykorzystanie popiołów lotnych w betonie przyczynia się do zmniejszenia ilości odpadów przemysłowych. Pozwala także oszczędzać surowce naturalne i redukować ślad węglowy konstrukcji.

Beton z recyklingu – drugie życie konstrukcji

Odpady betonowe pochodzące z rozbiórek budynków czy konstrukcji inżynierskich można skutecznie przetworzyć na nowy surowiec. Przykładowo pokruszony beton z rozbiórki służy jako kruszywo do produkcji świeżego betonu. Dzięki temu fragmenty starych fundamentów czy stropów otrzymują drugie życie w postaci nowych elementów konstrukcyjnych. Beton z recyklingu znajduje zastosowanie m.in. w wylewkach, bloczkach betonowych czy prefabrykatach, zwłaszcza w elementach niekonstrukcyjnych.

Recykling betonu przekłada się na wymierne korzyści ekologiczne. Zmniejsza zapotrzebowanie na żwir i kruszywo łamane wydobywane z przyrody. Każde zastosowanie recyklingowego kruszywa betonowego to mniejsze użycie wydobywanych surowców. Po drugie, obniża emisje gazów cieplarnianych związanych z produkcją cementu i obróbką kruszyw. Szacunki wskazują, że recykling 1 tony betonu pozwala zaoszczędzić nawet około 700 kg CO2 względem wyprodukowania tej samej ilości nowych materiałów. Po trzecie, ograniczamy ilość odpadów na wysypiskach – stare płyty i belki zamiast zalegać na składowisku zostają ponownie wykorzystane. Takie podejście wpisuje się w cele gospodarki o obiegu zamkniętym. Od 2020 roku polskie i unijne prawo nakłada obowiązek poddawania recyklingowi minimum 70% masy odpadów budowlanych i rozbiórkowych. To sprawia, że beton z recyklingu jest postrzegany jako jeden z kluczowych materiałów przyszłości.

Stłuczka szklana w materiałach budowlanych

Pokruszone szkło, pochodzące np. z potłuczonych butelek czy szyb okiennych, również znajduje zastosowanie w branży budowlanej. Stłuczkę szklaną można przetworzyć na tzw. grys szklany, który bywa dodawany do mieszanek tynkarskich jako kruszywo dekoracyjne. Rozdrobnione na różne frakcje kolorowe szkło pozwala uzyskać efektowne wykończenia elewacji, dostępne w barwie białej, zielonej, brązowej, czerwonej czy niebieskiej. Ponadto z bardzo drobno zmielonej stłuczki (tzw. mączki szklanej) produkuje się dodatki do zapraw i klejów budowlanych, poprawiające ich właściwości użytkowe. Szkło odpadowe stosowane jest także jako składnik materiałów izolacyjnych. Przykładowo z potłuczonego szkła można wytwarzać ekologiczne wełny szklane i płyty izolacyjne, dając temu odpadowi całkowicie nowe przeznaczenie.

Co ważne, wykorzystanie stłuczki szklanej może odbywać się bez uszczerbku dla jakości materiałów, a czasem wręcz z korzyścią. Badania wykazały, że zastąpienie 10–20% piasku w mieszance betonowej drobno pokruszonym szkłem nie obniża wytrzymałości betonu. Wręcz przeciwnie – przy 20% dodatku stłuczki zaobserwowano wzrost wytrzymałości betonu na zginanie o ok. 11% oraz na ściskanie o ponad 4% w porównaniu z betonem tradycyjnym. Oznacza to, że odpadowe szkło z powodzeniem może stanowić część kruszywa w betonie lub nawet surowiec do produkcji elementów ceramicznych. Na świecie prowadzi się też eksperymenty z dodawaniem potłuczonego szkła do masy glinianej przy wypalaniu cegieł. Takie dodatki potrafią poprawić parametry techniczne finalnego produktu. W efekcie stłuczka szklana przestaje być problematycznym odpadem, a staje się wartościowym surowcem w ekologicznych materiałach budowlanych.

Cegły ekologiczne z materiałów odpadowych

Coraz większą popularność zdobywają cegły ekologiczne wytwarzane z surowców wtórnych. Takie elementy murowe mogą powstawać z mieszaniny pokruszonych odpadów budowlanych. W ich skład wchodzą m.in. gruz betonowy i ceglany, potłuczona ceramika, piasek, a nawet drobna stłuczka szklana. Odpady są najpierw dokładnie segregowane i rozdrabniane, następnie dodaje się spoiwo (np. cement lub glinę) i formuje z nich nowe cegły, pustaki czy bloczki. Proces produkcji wymaga wprawdzie pewnej ilości energii na kruszenie i wypalanie. Jednak pochłania jej nieporównywalnie mniej niż produkcja tradycyjnych cegieł z surowców pierwotnych.

Cegły z recyklingu spełniają standardy wytrzymałościowe i izolacyjne porównywalne z konwencjonalnymi wyrobami ceramicznymi. Dodatkowo ich zastosowanie pomaga rozwiązać problem zagospodarowania odpadów z rozbiórek. Stare budynki powracają w postaci nowych, solidnych elementów murowych. Każda kostka z odzysku to mniejsza sterta gruzu na składowisku i oszczędność naturalnych złóż gliny. Co więcej, wykorzystanie lokalnie dostępnych odpadów do produkcji cegieł obniża koszty transportu surowców i emisje z tym związane.

Na koniec warto zaznaczyć, że dostęp do materiałów z recyklingu staje się coraz łatwiejszy. W Polsce powstają platformy umożliwiające znalezienie firm produkujących surowce wtórne z sektora budowlanego. Przykładem jest portal OdpadyTransport.pl. Na tej platformie firmy i osoby prywatne mogą pozyskać odpady nadające się do ponownego użycia jako materiały budowlane. Wybierając materiały z odzysku, każdy inwestor dokłada cegiełkę do ochrony planety, jednocześnie realizując trwałe i opłacalne projekty.

Eksperci z OdpadyTransport.pl już od ponad dekady z powodzeniem pomagają firmom w zakresie organizacji przewozu odpadów i pozwoleń na transport odpadów. Jeśli masz jakiekolwiek pytania – skontaktuj się z nami!